Układ Słoneczny

W centrum Układu Słonecznego znajduje się Słońce - gwiazda, która oświetla i ogrzewa krążące wokół niej inne ciała niebieskie. Jednym z tych ciał jest planeta, na której żyjemy - Ziemia. 
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. Z czego się składa Układ Słoneczny?
Układ Słoneczny składa się ze Słońca i krążących wokół niego ciał niebieskich, do których należą planety, planety karłowate, księżyce i małe ciała niebieskie, takie jak komety, planetoidy, meteoroidy.

2. Słońce jest ogromną, rozżarzoną gazową kulą 
Słońce jest gwiazdą i jak każda gwiazda jest źródłem energii emitowanej m.in. w postaci światła i ciepła. To ogromna, rozżarzona gazowa kula, w której wnętrzu panuje temperatura kilkunastu milionów stopni Celsjusza. Dzięki docierającej do Ziemi odpowiedniej ilości energii słonecznej możliwe było pojawienie się na niej i trwanie życia.

 Powierzchnia Słońca jest niejednorodna. Jaśniejsze obszary to miejsca, gdzie temperatura jest wyższa. 

3. Wokół Słońca krąży osiem planet 
Planety, w przeciwieństwie do gwiazd, nie świecą własnym światłem. Są widoczne, ponieważ odbijają światło słoneczne. Obiegają Słońce po orbitach o kształcie zbliżonym do okręgu, leżących niemal w jednej płaszczyźnie. Kierunek ruchu planet jest taki sam, jak kierunek obrotu Słońca wokół własnej osi. Niektóre planety są otoczone gazową powłoką, czyli atmosferą.
Najbliżej Słońca znajdują się cztery planety: Merkury, Wenus, Ziemia i Mars, które tworzą grupę planet typu ziemskiego. Są skaliste i mają kształt zbliżony do kuli. Planety znajdujące się za orbitą Marsa: Jowisz, Saturn, Uran i Neptun - tworzą grupę planet olbrzymów. Są to kule bardzo gęstego gazu, dlatego nie mają stałej powierzchni. Jedna z nich - Jowisz - jest największą planetą Układu Słonecznego.

4. Planety karłowate
Planety karłowate są ciałami niebieskimi o wielkości pośredniej między planetami a małymi ciałami niebieskimi. Okrążają Słońce podobnie jak planety. Wśród pięciu obiektów uznanych za planety karłowate cztery znajdują się poza orbitą Neptuna. Największą z nich jest Pluton. Piąta - Ceres - znajduje się w pasie planetoid między orbitą Marsa a orbitą Jowisza.

 Mars jest nazywany czerwoną planetą ze względu na kolor pokrywających go skał. Białe obszary wokół jego biegunów to prawdopodobnie lód. 

 Pluton jest największą znaną planetą karłowatą. Od czasu odkrycia w XX w. do 2006 r. był uznawany za dziewiątą planetę Układu Słonecznego

5. Przyroda w sieci:
http://www.astronomia.biz.pl/

6. Budowa Układu Słonecznego
W centrum Układu Słonecznego znajduje się Słońce - ogromna gwiazda emitująca olbrzymie ilości światła i ciepła. Wokół niej krąży wiele ciał niebieskich, w tym 8 planet o różnej wielkości i budowie.
Cztery z nich są skaliste, a cztery gazowe. Łączna masa planet jest 700 razy mniejsza niż masa Słońca.

Słońce 

• średnica: 1 392 000 km
• szacowana temperatura jądra: 13 600 000 stopni C

Merkury 

• średnica: 4880 km
• odległość od Słońca: 60 mln km
• czas obiegu: 3 miesiące
• temperatura na powierzchni: od -160 stopni C (po stronie nieoświetlonej) do 430 stopni C (po stronie zwróconej ku Słońcu)
• brak atmosfery
• brak księżyców

Wenus

• średnica: 12 100 km
• odległość od Słońca: 110 mln km
• czas obiegu: 7 miesięcy 
• temperatura na powierzchni: ok. 460 stopni C
• atmosfera bardzo gęsta, przeważa w niej dwutlenek węgla
• brak księżyców

Ziemia

• średnica: 12 740 km
• odległość od Słońca: 150 mln km
• czas obiegu: 1 rok
• temperatura na powierzchni: od -80 stopni C do 50 stopni C
• atmosfera składa się głównie z azotu i tlenu
• 1 księżyc   

Mars

• średnica: 6780 km
• odległość od Słońca: 230 mln km
• czas obiegu: 2 lata
• temperatura na powierzchni: od -90 stopni C do 20 stopni C
• bardzo rozrzedzona atmosfera, w której przeważa dwutlenek węgla
• 2 księżyce

Jowisz

• średnica: 139 820 km
• odległość od Słońca: 800 mln km
• czas obiegu: 12 lat 
• temperatura: ok. -145 stopni C
• nie ma stałej powierzchni
• atmosfera składa się z wodoru i helu, które stopniowo przechodzą w stan ciekły
• dotychczas odkryto 67 księżyców

Saturn

• średnica: 116 460 km
• odległość od Słońca: 1400 mln km
• czas obiegu: 29 lat
• temperatura: ok -180 stopni C
• nie ma stałej powierzchni
• atmosfera składa się z wodoru i helu, które stopniowo przechodzą w stan ciekły
• liczne pierścienie
• dotychczas odkryto 62 księżyce

Uran

• średnica: 50 720 km
• odległość od Słońca: 2900 mln km
• czas obiegu: 84 lata 
• temperatura: ok. -200 stopni C
• nie ma stałej powierzchni
• głównymi składnikami atmosfery są wodór i hel 
• dotychczas odkryto 27 księżyców

Neptun

• średnica: 49 240 km
• odległość od Słońca: 4500 mln km
• czas obiegu: 165 lat
• temperatura: -200 stopni C
• nie ma stałej powierzchni
• głównymi składnikami atmosfery są wodór i hel 
• dotychczas odkryto 14 księżyców 

 

nów

pełnia

  Widoczne z Ziemi zmiany oświetlenia Księżyca nazywamy fazami Księżyca. Każda faza (np. pełnia) powtarza się co 29,5 dnia

7. Wiele planet w Układzie Słonecznym ma księżyce
Księżyce to naturalne satelity, czyli obiekty kosmiczne obiegające niektóre planety i planety karłowate. Na przykład Jowisz ma aż 67 księżyców, a Ziemia tylko jeden. Księżyc okrąża Ziemię w ciągu ok. 28 dni. Mniej więcej tyle samo trwa jego obrót wokół własnej osi, dlatego jest stale zwrócony ku Ziemi tą samą stroną (półkulą). 

8. Małe ciała niebieskie
Planetoidy to małe ciała niebieskie zbudowane ze skał. Są ich miliony, większość krąży wokół Słońca między orbitą Marsa a orbitą Jowisza oraz poza orbitą Neptuna. 
Meteoroidy są mniejsze niż planetoidy. Większość z nich spala się, wlatując w atmosferę, co daje efekt w postaci meteorów, potocznie nazywanych spadającymi gwiazdami. Meteory, które spadną na Ziemię lub inne ciało niebieskie, nazywane są meteorytami. Uderzając w skalistą powierzchnię ciał niebieskich, tworzą okrągłe zagłębienia, czyli kratery.
Komety są zbudowane głównie z lodu i pyłu. Mają kilka kilometrów średnicy i najczęściej nadlatują z zimnych obrzeży Układu Słonecznego. Gdy kometa zbliży się do Słońca, pod wpływem ciepła ulatniają się z niej gazy i pyły, które tworzą za nią charakterystyczny, rozświetlony ,,warkocz''. 

9. Warto wiedzieć 
Największym odnalezionym na Ziemi meteorytem jest meteoryt Hoba, odkryty w południowo-zachodniej Afryce. Składa się głównie z metali - żelaza i niklu. Waży 60 ton. 

 10. Warto wiedzieć
Najbardziej znaną kometą jest kometa Halleya. Zaobserwowano ją już w III w. p. n. e. W pobliżu Ziemi przelatuje średnio co 76 lat. Ostatni raz widziano ją w 1986 r. 

Dowiedz się więcej
11. Poznawanie kosmosu 

• 1957 - Związek Radziecki wprowadza na orbitę Ziemi pierwszego sztucznego satelitę o nazwie Sputnik 1.
• 1961 - pierwszy człowiek w Kosmosie. Rosjanin Jurij Gagarin w ciągu godziny i 48 minut okrąża Ziemię statkiem kosmicznym Wostok 1.
• 1969 - 1972 - na Księżycu ląduje kolejno sześć amerykańskich załóg. Neil Armstrong (czytaj: nil armstrong) i Edwin Aldrin (czytaj: edłin oldrin) to pierwsi ludzie, którzy stanęli na Księżycu.
• 1978 - pierwszy i jedyny dotychczas Polak - Mirosław Hermaszewski - odbywa podróż kosmiczną na pokładzie rosyjskiego statku Salut 6.
• 1981 - start amerykańskiego wahadłowca Columbia. Wahadłowce to statki kosmiczne wielokrotnego użytku. Na orbitę były wynoszone przez rakiety, a lądowały jak samoloty. 
• 1998 - rozpoczęcie budowy Międzynarodowej Stacji Kosmicznej - ogromnego laboratorium badawczego, w którym jednocześnie może przebywać 6 kosmonautów. 

W badaniach Kosmosu wielkie znaczenia mają bezzałogowe sondy kosmiczne. Niektóre z nich wylądowały na Księżycu, Wenus i Marsie oraz na jednej z planetoid. Inne zbliżyły się do pozostałych planet Układu Słonecznego i dostarczyły o nich wielu informacji.

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna okrąża Ziemię 16 razy na dobę

12. To najważniejsze!

• W centrum Układu Słonecznego znajduje się Słońce, które oświetla i ogrzewa krążące wokół niego planety i inne ciała niebieskie.
• Wokół Słońca krąży 8 planet. Cztery z nich są skaliste (Merkury, Wenus, Ziemia, Mars), a cztery gazowe (Jowisz, Saturn, Uran i Neptun).
• Wokół niektórych planet krążą naturalne satelity, czyli księżyce.
• W Układzie Słonecznym znajdują się także planety karłowate, planetoidy, meteoroidy i komety. 

13. Czy wiesz, czy umiesz?
1. Wymień ciała niebieskie tworzące Układ Słoneczny.
2. Wymień planety Układu Słonecznego od położonej najbliżej Słońca do najdalszej.
3.  Podaj, które planety Układu Słonecznego mają skalistą powierzchnię, a które są gazowymi kulami.
*4. Korzystając z dostępnych źródeł informacji, wyjaśnij dlaczego na Księżycu nie ma życia.